Bedenimizin en önemli organlarından biri olan karaciğer vücutta karnın sağ üst tarafına yerleşen; metabolizma, yapım, yıkım, depolama, kanın temizlenmesi ve benzeri birçok fonksiyonu olan, adeta vücudun fabrikası diyebileceğimiz bir organımız.
Artan karaciğer sorunları...Karaciğer hastalıkları toplumlarda her geçen gün daha fazla görülmekte olup; karaciğer yetmezliği ile sonuçlanan hastalıklarda son dönem de yapılan karaciğer nakli böbrek naklinden sonra en sık 2. Organ nakil türüdür.
Karaciğer sirozunda olmazsa olmaz...Karaciğerin geriye dönüşümsüz olarak yapısının bozulması olarak tanımlanan Siroz hastalığında ortaya çıkan şikayetlerin ve bulguların kalıcı olarak tek tedavisi karaciğer naklidir. Ülkemizde erişkinlerde en sık siroz hastalığına yol açan nedenler arasında Hepatit B ve Hepatit C virüs enfeksiyonları, karaciğer kanserleri, alkol bağımlılığı, ileri düzeyde karaciğer yağlanması görülürken; nadir olarak ta doğumsal metabolik ve yapısal hastalıklar neden olmaktadır.
Karaciğer nakilleri...Ülkemiz geçen sene itibari ile dünyada en çok canlı vericili karaciğer nakli yapılan ülkelerden biri olmuştur. 2013 yılı içerisinde ülkemizde yaklaşık 1250 kişiye karaciğer nakli gerçekleştirilmiştir. Bunlardan 1000 kişisine canlı vericiden, yaklaşık 250 kişiye ise kadavradan bağışlanan organlarla karaciğer nakli gerçekleştirilmiştir.Karaciğer nakli için organ verici ve organ alıcıda olmak üzere iki ayrı büyük ameliyat eş zamanlı olarak yapılmaktadır. Karaciğer nakil operasyonunda hasta karaciğer vücuttan çıkarılırken onun yerine, sağlıklı yeni karaciğer vericiden alınır ve yerleştirilir. Karaciğer canlı vericiden veya kadavradan olmak üzere iki ayrı kaynaktan temin edilebilmektedir. Kadavra karaciğer nakli, beyin ölümü gerçekleşen bir kişinin ailesinin organlarını bağışlaması sonucu, kadavradan karaciğerin alınarak, nakledilecek kişide çıkarılan hasta karaciğerin yerine bu karaciğerin yerleştirilmesi ile yapılan oldukça karmaşık bir nakil işlemidir.
Kimlere yapılamıyor...Karaciğer nakli, vücudunda yaygın ve kontrol altında olmayan enfeksiyon bulunan, yaygın karaciğer dışı kanser hastalığı olan, ciddi kalp ve akciğer yetmezliği bulunan, aktif HIV enfeksiyonu olan ve hala aktif alkol kullanan kişilere yapılmamaktadır.
Karaciğer naklinde merkez ve ekip çalışması...Karaciğer nakli gereken tüm hastalar ülkemizde yetkilendirilmiş merkezlerdeki bekleme listelerinde kayıtlıdır ve bu listeler Sağlık Bakanlığı 'mız da bir veri tabanında tutulmaktadır. Ülkenin herhangi bir yerinde bir kişide bir beyin ölümü tespiti yapıldığında ve beyin ölümü olan kişi organlarını bağışlamış ise veya o anda ailesi organları bağışlıyor bu durum Sağlık Bakanlığı Organ Nakli Ulusal Koordinasyon Merkezine bildirilmekte; hızlı bir çalışma ile doku söz konusu organ ve organ nakli sırasına kayıtlı potansiyel alıcılar arasındaki kayıtlı bilgiler değerlendirilerek uygun olan kişiye söz konusu organ nakli gerçekleştirilebilmektedir.
Karaciğer naklinde şartlar...Bir kişinin karaciğer vericisi olması için; 18-60 yaş arası, akıl sağlığı ve beden sağlığı yerinde olmalıdır. Organ nakline engel teşkil edecek devamlı bir hastalığı bulunmamalıdır. Ayrıca, Türk vatandaşı olan organ vericilerinin alıcıyla kanunen 4. Dereceye kadar akraba olması gerekmektedir. Akraba olmayanlar için ise; etik kurul adı verilen, Sağlık Bakanlığı bünyesindeki doktor, avukat, koordinatörlerden oluşan bir kurul onayıyla mümkün olmaktadır.
Herkes organlarını bağışlamalı...Ülkemizde kadavra karaciğer nakli milyon nüfus başına 5 kişi kadardır. Bu oran, Avrupa da 20 kişi, ABD 'de 25 kişi civarında olup; ülkemizde organ bağışının yetersiz olması nedeniyle her yıl organ beklerken yüzlerce karaciğer hastası hayatını yitirmektedir. Canlı vericili karaciğer nakli, hastanın karaciğerinin yerine, sağlıklı bir bireyden alınan karaciğerin bir kısmının nakli işlemidir. Burada esas olan, vericinin tamamen sağlıklı bir birey ve gönüllü bir bağışçı olması nedeniyle, onunla ilgili riski minimum tutup alıcı için yeterli karaciğer miktarını nakletmektir.
Yeniden hayata dönmek...Karaciğer nakli, uzun zaman alan, zor ve riskli bir ameliyattır. Gerek hastaların ameliyat öncesi hazırlığı, gerekse ameliyatın gerçekleştirilmesi ve hastaların ameliyat sonrası takibi farklı disiplinlerden birçok uzmanın bir arada takım çalışmasını gerektiren karmaşık bir işlemler zinciri ile gerçekleşmektedir. Burada ekibin deneyimi hayati önem arz eder. Ankara Üniversitesi sadece Türkiye için değil, bulunduğu coğrafyadaki birçok ülke içinde Organ Nakli Ünitesi ile; kadavradan ve canlıdan, yetişkin ve çocuk hastalara karaciğer ve diğer organ nakillerini başarıyla gerçekleştirmektedir.